Bang van dwang?
Waar kan je terecht als je vragen hebt over OCD of hulp zoekt? Lees het in dit artikel!
"Er is nog werk aan de winkel maar het gaat de goede richting uit": zegt ervaringsdeskundige Annelies en psycholoog Menno Oosterhoff
Annelies, ervaringsdeskundige bij een lotgenotengroep en Menno Oosterhof, psycholoog en patiënt proberen allebei op hun manier mensen met dwang te helpen. Volgens hen is er nog steeds te weinig informatie beschikbaar maar gaat het de goede richting uit.
Annelies worstelt zelf al heel haar leven lang met controledwang en smetvrees. Om anderen te helpen is ze ervaringsdeskundige geworden en begeleid ze een lotgenotengroep voor mensen met dwang bij Uilenspiegel. Dat is een vzw met verschillende lotgenotengroepen in heel Vlaanderen en Brussel voor mensen met verschillende fysieke en psychische kwetsbaarheden. “Onze missie is om meer bewustzijn te creëren in de maatschappij. We zijn momenteel bezig met een werkgroep op te richten die ervoor zorgt dat mensen met psychische klachten serieus worden genomen in de standaardgeneeskunde want dat is jammer genoeg nog een groot probleem. We willen mensen helpen om op een correcte manier een klacht neer te leggen bij de ombudsdienst als er sprake is van wantoestanden.”
Het gaat dan bijvoorbeeld over mensen die zichzelf verwonden en naar de spoedafdeling gaan maar te horen krijgen dat ze als laatste moeten wachten of dat ze zonder verdoving gehecht moeten worden omdat ze het zichzelf hebben aangedaan. Dat kan volgens Annelies absoluut niet door de beugel. “Uiteraard handelen niet alle artsen zo, maar het gebeurt nog te vaak. Zelf heb ik problemen met mijn rug en in mijn medisch dossier stond dat ik OCD had. Ik snap niet wat die twee diagnoses met elkaar te maken hebben.”
"Zoek een gespecialiseerde psycholoog"
Annelies
Er zijn volgens Annelies niet genoeg specifieke initiatieven al geeft ze toe dat het al veel beter is dan vroeger. “Het is spijtig dat er nog steeds zo weinig middelen beschikbaar zijn, maar de psychiatrie in België heeft in een korte tijd positieve ontwikkelingen doorgemaakt, wat een stap in de goede richting is.”
Als je met vragen zit over dwang raadt Annelies aan om op zoek te gaan naar een psychiater of psycholoog die erin gespecialiseerd is. “Helaas zijn dat er niet veel maar we zijn momenteel bezig met het opzetten van een OCD Liga-website waar we een lijst zullen publiceren van namen en instellingen van psychiaters en andere experts die je kunnen helpen met dwang.”
Een andere optie is om contact op te nemen met de dwangkliniek in het UZ Gent, waar je vanaf 16 jaar terecht kan. Ook de lotgenotengroep waar Annelies begeleidster is staat altijd open voor een gesprek, wat volgens haar soms laagdrempeliger kan zijn dan meteen met een psychiater praten.
Als laatste tip adviseert Annelies het boek ‘Vals Alarm’ van Menno Oosterhoff. “Het kan een nuttige bron van informatie en herkenning zijn. Oosterhoff is ook vaak actief op Instagram waar hij veel uitleg geeft over zijn ervaringen met OCD, wat voor jongeren wel interessant kan zijn.”
"Vrijwilligers zijn vaak niet in staat om langdurig te helpen.
Menno Oosterhoff
“Ik doe inderdaad mijn best op Instagram maar het is niet makkelijk. Jongeren lezen over het algemeen veel minder dus daarom ben ik ook begonnen met een podcast maar ik weet niet of ik ze daarmee aanspreek”, vertelt Oosterhoff.
“In Nederland bestaat er zoiets als het OCD café waarmee je lotgenoten kan contacteren en ik heb zelf ooit OCD-Net opgericht, wat bedoeld is voor hulpverleners en patiënten. Daarnaast heb ik het boek ‘Vals Alarm’ geschreven waarin ik open ben over mijn eigen problematiek en al mijn ervaring op het gebeid van dwangstoornissen deel.”
"Het internet is nu een veel betere bron van informatie dan vroeger "
Menno Oosterhoff
Ondanks al zijn initiatieven vindt ook Oosterhoff dat er in België te weinig organisaties zijn die mensen met dwang helpen. “De reden daarvoor is te wijten aan het gebrek aan financiële middelen en het feit dat vrijwilligers vaak niet in staat zijn om langdurig te helpen.” Er zijn volgens Oosterhoff ook nog te weinig specifieke bronnen beschikbaar. “Er wordt bijvoorbeeld nauwelijks gesproken over OCD tijdens en na een zwangerschap. Het zou geweldig zijn als er een website bestond waarop vrouwen met die specifieke vorm van OCD terecht kunnen.”
Toch vindt Oosterhoff, net zoals Annelies, dat het de goede richting uitgaat. “Het internet is nu een veel betere bron van informatie dan vroeger, waardoor het gemakkelijker is om te ontdekken wat je hebt en om hulp te zoeken. Ik word regelmatig gebeld door mensen die via het internet erachter zijn gekomen dat ze mogelijk OCD hebben en daar hulp bij nodig hebben.”
Het persoonlijk verhaal van Annelies
Wat is OCD voor jou?
“Ik heb smetvrees en controledwang en daarom is elke dag moeilijk voor mij. Hoewel het veel beter is dan tien jaar geleden en ik minder dwanghandelingen uitvoer, zoals minder vaak mijn handen wassen en douchen, blijft het een dagelijkse strijd in mijn hoofd om er niet aan toe te geven. Mensen denken vaak dat therapie ervoor zorgt dat alles beter wordt, maar voor mij is het nog steeds een uitdaging om te kunnen functioneren. OCD heeft ook geleid tot depressie en heeft een grote impact gehad op mijn leven. Het heeft ervoor gezorgd dat ik niet heb kunnen studeren en dat werken ook niet altijd mogelijk is. Het is een stoornis die ervoor zorgt dat ik voortdurend gedachten heb waar ik me tegen moet verzetten.”
Hoe ga je er nu mee om?
"Ik heb zelf exposure en respons therapie gehad, wat de evidence based therapie is voor deze aandoening. Stapsgewijs ben ik blootgesteld aan mijn angsten en heb ik geleerd om deze te verdragen. Hierdoor kon ik mijn dwanghandelingen verminderen, zoals overmatig mijn handen wassen en mijn omgeving ontsmetten."
"Het gaat dus beter dan vroeger want ik kan terug reizen en dat soort dingen maar dat zal nooit als een ‘normaal’ persoon verlopen. Ik moet mezelf blijven herinneren dat ik niet vies ben en dat ik niet alle mogelijke gevaren om me heen hoef te vermijden. Bijvoorbeeld, als ik zie dat de man in de broodjeszaak zijn handen niet ontsmet na het ontvangen van cash geld, dan moet ik mezelf overtuigen om het broodje dat hij voor mij heeft gemaakt, toch op te eten of als ik de vuilbakken moet buiten zetten dan heb ik tijd nodig om dat in te plannen en mezelf te overtuigen om het toch te doen."
"Mijn controledwang zorgt er ook voor dat ik 's avonds een ronde moet maken in mijn huis om te controleren of alles uit is en of de deur op slot is. Ik controleer ook of er niemand onder mijn bed zit. Ik weet dat deze gedachten niet realistisch zijn, maar ik heb ze toch. Op slechte dagen moet ik mezelf dwingen om niet te lang te douchen en mijn tijd te beperken tot een half uur. Het is dus enorm vermoeiend maar dankzij therapie en medicatie gaat het al een pak beter."
Je neemt dus ook medicatie?
“Ja klopt. Ik ben altijd iemand geweest die terughoudend was tegenover medicatie omdat ik er in mijn jeugd negatieve ervaringen mee heb gehad. Uiteindelijk heb ik toch besloten om er mee te beginnen omdat mijn psychiater het voorstelde. Het was namelijk nodig om mijn therapie te kunnen starten en het heeft een beetje rust gebracht in mijn hoofd. Ik vergelijk het altijd met mensen die een schildklierprobleem hebben en daarvoor dagelijks een pilletje nemen. Bij mij werken mijn neurotransmitters niet goed, dus wat is dan het verschil? Ik ben van mening dat medicatie voor iedereen een persoonlijke keuze is, maar het is zeker geen slechte."
Wanneer is dat begonnen?
“Ik heb later achterhaald dat het begonnen is toen ik een jaar of zeven was. Toen ik ging zwemmen met school vroeg ik aan mijn mama of ik twee washandjes mocht meenemen. Eén om het vuil van het zwembad af mijn lichaam te wassen en één om me écht proper te maken. Toen zag niemand het probleem in en dachten ze dat ik gewoon een proper kind was maar het bleek dus veel meer te zijn dan dat.”